Edytor vi

Edytor vi to popularny i klasyczny edytor tekstu dostępny w większości dystrybucji Linux. Pozwala na efektywne edytowanie plików tekstowych za pomocą klawiatury, bez konieczności używania myszy. Edytor vi jest szczególnie użyteczny w przypadku pracy zdalnej z serwerami, gdzie interfejs graficzny może nie być dostępny (i najczęściej nie jest).

Zdecydowana większość użytkowników, w tym programistów, napotyka trudności w obsłudze edytora vi, gdyż jego unikalne cechy i specyficzne podejście do edycji tekstu różnią się od większości powszechnie stosowanych edytorów. Proces opanowania edytora vi wymaga czasu i zaangażowania, co może wywoływać uczucie frustracji wśród początkujących użytkowników.

Niemniej jednak, warto zainwestować czas w poznanie vi, ponieważ stanowi on jedno z najbardziej popularnych narzędzi, często wykorzystywanych do przeglądania logów serwerowych i kilku innych zastosowań w środowiskach opartych na systemach Unixowych.

W czym tkwi problem?

Problemy z edytorem związane są między innymi z tym, że edytor posiada kilka trybów pracy, takich jak tryb komend, tryb wprowadzania oraz tryb wizualny. Użytkownicy muszą przełączać się między trybami, co może być początkowo mylące, szczególnie dla osób, które są przyzwyczajone do edytorów z interfejsem graficznym, które nie mają takiego podziału.

Edytor vi nie jest tak intuicyjny, jak niektóre inne edytory tekstu, co oznacza, że nowi użytkownicy muszą spędzić więcej czasu na nauce obsługi edytora zanim osiągną wysoki poziom wydajności.

W niniejszym rozdziale serii "Linux dla programisty Java" skupimy się na kluczowych zagadnieniach, które pomogą Ci szybko zrozumieć i skutecznie wykorzystać narzędzie do codziennej pracy z logami serwerowymi.

Edytor vi - tryby

Edytor vi posiada trzy podstawowe tryby:

• Tryb komend (command mode) — Tryb jest również nazywany trybem normalnym. W tym trybie można wykonywać różne polecenia, takie jak nawigacja po tekście (za pomocą strzałek kierunkowych lub h, j, k, l), kopiowanie (yy, Y), wklejanie (p, P), szukanie (/, %, n, N), zapisywanie i zamykanie edytora (:w, :q!, :wq, ZZ) itp.
• Tryb wprowadzania (insert mode) — W trybie wprowadzania wpisujesz tekst do pliku. Aby przejść do trybu wprowadzania z trybu komend, najlepiej użyć poleceń i, a, I, A. Aby powrócić do trybu komend, naciskasz klawisz Esc.
• Tryb wizualny (visual mode) — Tryb ten jest używany do zaznaczania tekstu, po czym można wykonywać różne operacje na zaznaczonym tekście, takie jak kopiowanie, wklejanie, usuwanie czy szukanie i zamiana. Aby powrócić do trybu komend, naciskasz klawisz Esc.

Tryb komend (command mode)

Tryb komend (znany również jako tryb normalny) jest podstawowym trybem, w którym można wykonywać różne zadania.

• Nawigacja — poruszanie się po tekście za pomocą strzałek kierunkowych albo - co nie jest specjalnie intuicyjne - przy użyciu poleceń h, j, k, l.
• Edycja — wykonywanie operacji edycyjnych może być niespecjalnie przydatne podczas przeglądania logów, jednak warto opanować kilka podstawowych poleceń, które mogą okazać się niezbędne w przypadku konieczności wprowadzenia zmian na przykład w plikach konfiguracyjnych.
  • dd — usuwanie całej linii
  • x — usuwanie znaku w miejscu kursora
  • yy — kopiowanie całej linii
  • p — wklejanie od miejsca kursora
• Wyszukiwanie - wyszukiwanie tekstu w góre i w dół pliku, przy czym często stosowanym rozwiązaniem jest przejście na koniec pliku za pomocą SHIFT + G i wyszukiwanie w górę (czyli od najnowszych logów wstecz).
  • ? — wyszukiwanie w górę, np. ?BRAWO wyszuka tekst BRAWO od kursora w górę pliku
  • / — wyszukiwanie w dół, np. /BRAWO wyszuka tekst BRAWO od kursora w dół pliku
  • n — powoduje przejście do następnej wyszukanej frazy zgodnie z kierunkiem szukania (kolejne BRAWO)
  • N — powoduje przejście do następnej wyszukanej frazy przeciwnie do kierunku szukania (poprzednie BRAWO)
  Domyślnie wyszukiwanie w edytorze vi jest nieczułe na wielkość liter. Jeśli chcesz, aby wyszukiwanie było czułe na wielkość liter, wpisz przed wyszukiwaniem komendę :set ignorecase!. Następnie wykonaj wyszukiwanie (np. /BRAWO lub ?BRAWO).
  
  Edytor obsługuje wyszukiwanie za pomocą wyrażeń regularnych. Możesz użyć różnych znaków specjalnych i konstrukcji, aby dopasować bardziej złożone wzorce. Na przykład, aby znaleźć linie zaczynające się od BRA, użyj ^BRA.
• Zapisywanie i zamykanie pliku
  • :w — zapisywanie pliku
  • :wq — zapisywanie i zamykanie pliku
  • :q! — zamykanie pliku bez zapisywania

Tryb wprowadzania (insert mode)

W trybie wprowadzania masz możliwość wpisywania tekstu do pliku. Przyjrzyjmy się teraz bliżej działaniu poszczególnych poleceń. Warto zauważyć, że w kontekście edytora vi, pojęcie "polecenie" odnosi się do liter o określonym znaczeniu i funkcji.

• i — wchodzi do trybu edycji i ustawia kursor w miejscu dotychczasowej pozycji kursora
• a — wchodzi do trybu edycji i ustawia kursor po dotychczasowej pozycji kursora
• I — wchodzi do trybu edycji i ustawia kursor na początku aktualnej linii
• A — wchodzi do trybu edycji i ustawia kursor na końcu aktualnej linii

Na zdjęciu przedstawiającym zestawienie tych poleceń, można jeszcze lepiej dostrzec różnice między nimi.

Tryb wizualny (visual mode)

Tryb wizualny w edytorze vi pozwala na zaznaczanie i manipulowanie fragmentami tekstu. Daje to możliwość wykonywania działań na zaznaczonym tekście, takich jak kopiowanie, wklejanie, usuwanie czy zmiana formatowania.

• v — wchodzi do trybu wizualnego
• strzałki kierunkowe lub h, j, k, l — zaznaczanie tekstu w różnych kierunkach
• V — zaznaczanie linii, a jeśli zaczniemy przemieszczać kursor zaznaczymy kolejne linie
• CTRL + v — zaznaczanie bloków w pionie (kolumny), a jeśli zaczniemy przemieszczać kursor zaznaczymy kolejne kolumny
• y — kopiowanie zaznaczonego tekstu
• p — wklejanie zaznaczonego tekstu od miejsca kursora
• d lub x — usuwanie zaznaczonego tekstu

Edytor nano

W wielu dystrybucjach Linuxa, obok edytora vi, dostępny jest również edytor nano, charakteryzuje się większą prostotą i intuicyjnością. W związku z tym, można zadać sobie pytanie - dlaczego warto uczyć się obsługi edytora vi?

Otóż, mimo że nano oferuje łatwiejsze użytkowanie, istnieją pewne aspekty, dla których warto opanować umiejętność korzystania z edytora vi. Wśród nich można wymienić:

• Ogólnodostępność — Edytor vi jest dostępny praktycznie we wszystkich dystrybucjach Linuxa oraz systemach Unix, co oznacza, że zawsze możesz go znaleźć na dowolnym serwerze, z którym się łączysz. W niektórych przypadkach, nano może nie być zainstalowany domyślnie.
• Efektywność — Edytor vi pozwala na nawigację i edycję tekstu bez konieczności opuszczania klawiatury. Co prawda edytor nano również na to pozwala, ale vi ma bardziej zaawansowane skróty, które sprawiają, że edycja tekstu może być jeszcze efektywniejsza po ich opanowaniu.
• Zastosowania w skryptach — Umiejętność obsługi vi jest przydatna, gdy korzystasz z narzędzi, które używają go jako domyślnego edytora, takich jak git czy crontab.